عصا و دانستنی های مهم در مورد آن

موضوع زمین خوردن سالمندان و آسیب‌های ناشی از آن بسیار اهمیت دارد از این‌رو بررسی عوامل مؤثر و راهکارهای کاهش آسیب‌ها بسیار مهم است.

آمار نشان داده حدود ده درصد از افراد بالای شصت و پنج سال از عصا و نزدیک پنج درصد هم از واکر استفاده می‌کنند. استفاده از این وسایل هنگام راه رفتن برای حفظ تحرک و استقلال بسیاری از سالمندان مهم است اما آیا در پیشگیری از سقوط و افتادن هم کمک‌کننده است؟

پروفسور کامران آزما متخصص طب فیزیکی و توانبخشی استاد دانشگاه می‌گوید: در بحث آسیب‌های ناشی از زمین خوردگی سالمندان، اگرچه می‌توان از طریق برطرف کردن فاکتورها و خطرات محیطی تا حدود زیادی از سقوط‌ها پیشگیری کرد، ولی باید بدانیم، سقوط و زمین خوردن یک سالمند می‌تواند علامت غیر اختصاصی از وجود یک بیماری حاد مانند عفونت ریه، مجاری ادرار یا حتی سکته قلبی بوده یا نشانه‌ای از تشدید یک بیماری مزمن باشد. بنابراین با وجود اینکه 25 تا 45 درصد از زمین خوردگی‌های سالمندان ناشی از عوامل محیطی مانند سطوح لغزنده و فضای تاریکی است، بازهم سالمندانی که دچار زمین خوردگی می‌شوند بخصوص آن دسته‌ای که دچار سقوط‌های مکرر و بیش از دو بار می‌شوند بهتر است از نظر وجود بیماری‌های زمینه‌ای و درمان پذیر مورد ارزیابی قرار گیرند.

این متخصص طب فیزیکی در ادامه می‌گوید: احتمال سقوط در افراد با ضعف عضلات اندام تحتانی تا چهار برابر و افراد با اختلال در راه رفتن ناشی از عدم تعادل تا سه برابر افزایش می‌یابد اما آنچه مسلم است این است که در بیشتر موارد عوامل متعددی به طور همزمان در زمین خوردگی نقش دارند که جهت پیشگیری مؤثر از سقوط مجدد پرداختن به همه آنها و همچنین تعیین علت اصلی لازم و ضروری است.

پروفسور آزما در ادامه می‌افزاید: استفاده از وسایل کمکی می‌تواند به بهبود تعادل و بالانس بدن و افزایش سطح فعالیت و استقلال سالمند کمک کند. در واقع اگر علت اصلی زمین خوردگی ضعف عضلانی و عدم تعادل باشد، وسایل کمکی به عنوان پیشگیری ثانویه، در جلوگیری از سقوط مجدد مناسب است. ولی متأسفانه در اکثر موارد شاهد استفاده سالمندان از وسایل نامطلوب و با ارتفاع نامناسب و گاهی هم وسایل صدمه دیده هستیم که این موضوع درکنار استفاده نادرست از آن می‌تواند احتمال سقوط را افزایش دهد!!

وی در ادامه با اشاره به انواع وسایل کمک حرکتی سالمندان تصریح می‌کند: عصا به عنوان یک وسیله کمک حرکتی در انواع مختلفی یافت می‌شود. بیشتر عصا‌های موجود از جنس چوب یا آلومینیوم بوده و در انواع تک پایه، سه پایه و چهار پایه یافت می‌شود. اما در میان آنها عصاهای آلومینیومی ازمزیت تنظیم بلندی برخوردار هستند که این یک مزیت محسوب می‌شود. عصا با ارتفاع مناسب به عصایی گفته می‌شود که هنگامی که دست‌ها در کنار بدن آویزان است به خط چین مچ برسد و همچنین در هنگام گرفتن دسته آن، آرنج مقدار کمی خمیده باشد.

البته توصیه می‌شود هنگامی که عامل ناپایداری یک طرفه باشد، عصا با دست مقابل گرفته شود.
این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با اشاره به اینکه میزان ناتوانی سالمند تعیین‌کننده نوع عصا است، می‌گوید: برای سالمندانی که در حفظ تعادل و بالانس دچار مشکلات خفیف تا متوسط هستند ممکن است تجویز یک عصای یک پایه‌ای کافی باشد ولی در نواقص شدید تعادلی استفاده از عصای چهار پایه یا واکر مناسب‌تر است.

در دسته‌ای دیگر از سالمندان که با ضعف در اندام‌های تحتانی مواجه هستند استفاده از واکر با افزایش سطح حمایت و تحمل وزن می‌تواند به پایداری کمک کرده و مفید باشد.

در بازار واکرهای بدون چرخ، دو چرخ یا چهار چرخ موجود است. واکر‌های چهار چرخ برای بیماران با اختلالات تعادلی شدید یا مشکلات شناختی مناسب نیست و ممکن است به طور غیر منتظره‌ای حرکت کند و احتمال زمین خوردن را افزایش دهد.
بنابراین در هنگام خرید یک وسیله کمکی مثل عصا یا واکر بهتر است در مورد مدل مناسب و نحوه استفاده با متخصص طب فیزیکی یا فیزوتراپ و کاردرمان مشورت شود.

به گفته پروفسور آزما، از آنجایی که استفاده از عصا یا واکر از نظر ذهنی برای تعدادی از سالمندان نشانه‌ای از ناتوانی و علامتی آشکار از کاهش استقلال است، متقاعد کردن آنها برای استفاده از این وسایل بسیار مهم و ضروری است.

وی در خاتمه می‌افزاید: بررسی‌ها نشان داده‌اند، خطر سقوط در افرادی که از وسایل کمکی استفاده می‌کنند در مقایسه با افرادی که عصا و واکر به‌کار نمی‌برند، 25 درصد کاهش می‌یابد. بنابر این وسایل کمکی در پیشگیری اولیه از سقوط هم نقش دارند.